Lamrim 2025
TUẦN 32 - NGÀY 13/12/2025
CHỦ ĐỀ: QUY Y TAM BẢO (tiếp theo)
(Tôn sư Khangser Rinpoche hướng dẫn)
Hôm nay Thầy sẽ giảng về quy y. Quy y ở đây là quy y Tam Bảo, là cách nương tựa thế nào để trở thành một Phật tử chân chính. Nói đến quy y, ta từng nghe rất nhiều lần bài kệ rằng “con xin quy y Phật, con xin quy y Pháp, con xin quy y Tăng”. Phật tử chân chính nghĩa là phải sống khôn ngoan hơn. Điều đó không có nghĩa là phải thông minh hơn người khác hay giỏi hơn người khác, mà là phải sáng suốt trong các lựa chọn, phải thiết kế cuộc đời mình sao cho mang đến sự an lạc và hạnh phúc. Đó mới là một Phật tử chân chính.
Trong cuộc sống này, có 3 điều quan trọng ta cần phải làm. Thứ nhất là làm sao để có được cơ thể khỏe mạnh. Thứ hai là làm sao để tâm được an lạc và mạnh mẽ. Thứ ba là làm sao để số dư trong tài khoản ngân hàng của mình ngày càng tăng. Ngoài 3 điều này, những việc khác mà ta làm gần như là những việc vô nghĩa, không có ích lợi gì.
Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất là không phải ai cũng biết cách cân bằng khéo léo giữa 3 điều này. Những người chỉ tập trung kiếm tiền lại dần đánh mất đi sự êm ấm trong gia đình, lúc đó không còn giữ được an lạc nội tâm. Cho nên, điều quan trọng là làm sao cân bằng được 3 điều này trong cuộc sống của mình. Trong 3 điều này, điều thứ hai là quan trọng nhất. Đó là làm sao để tâm luôn an lạc. Điều này chúng ta hoàn toàn có thể làm được.
Quy y Tam Bảo sẽ giúp ta đạt được mục tiêu thứ hai này, tức làm cho tâm mình an lạc. Quy y Tam Bảo có nghĩa là nương tựa vào Phật - Pháp - Tăng. Khi nương tựa vào Phật, nghĩa là ta mong muốn có được sự an lạc nội tâm giống như Đức Phật, vì thành Phật nghĩa là diệt sạch mọi phiền não trong tâm. Đó là mục đích quy y chân chính.
Thông thường, mọi người nghĩ rằng quy y là để Phật phù hộ gia trì cho mình, để cuộc đời của mình được suôn sẻ hơn. Đó không phải là quy y chân chính. Hãy thử nghĩ xem ta quy y nương tựa vào Phật để Ngài giúp ta giải quyết mọi vấn đề khó khăn trong cuộc sống của mình, vậy lý do gì để Phật giúp mình? Có phải tại vì chúng ta mua vài bông hoa rẻ tiền cúng dường lên Đức Phật? Nếu nghĩ như vậy, chúng ta quá khôn, vì cúng dường hoa chỉ 1-2 USD thôi mà lại xin Phật phù hộ hết điều này đến điều kia. Tính ra chúng ta rất khôn, nhưng Phật không có ngu như vậy đâu (Rinpoche cười).
Nếu ta nghĩ rằng quy y là giống như vậy thì vị thầy giảng pháp cho ta chẳng khác nào một nhân viên làm dịch vụ cho Phật, đổi lại sẽ được nhận một khoản phí hoa hồng nào đó. Thực ra chúng ta cũng không cần nhân viên phục vụ giống như vị thầy đó, mà hoàn toàn có thể đi thẳng lên Phật, không cần thông qua một người trung gian nào cả. Khi quy y nương tựa Phật, có nghĩa là ta nương tựa trực tiếp vào Phật, không cần phải gián tiếp thông qua một người nào đó.
Nếu gặp một hoàn cảnh khó khăn, ta có thể chọn một trong 2 cách sau: hoặc nhờ một vị thầy nào đó cầu nguyện với Phật giúp mình hoặc ta tự cầu nguyện với Phật. Ta nghĩ cách nào sẽ hiệu quả hơn, có lợi hơn? Khi quy y, ta hoàn toàn có thể nương tựa trực tiếp vào Đức Phật, không cần có nhân vật ở giữa làm trung gian mới có thể nhận gia trì từ Đức Phật. Ta hoàn toàn có thể cầu nguyện và kết nối trực tiếp với Đức Phật thông qua quy y.
Khi quy y Phật, đầu tiên, ta nghĩ rằng mình muốn thành Phật, muốn có năng lực tâm thức mạnh mẽ giống Đức Phật. Bên cạnh đó, ta cần xây dựng niềm tin với Đức Phật. Vậy niềm tin chân thật sẽ như thế nào? Đó là niềm tin mà không có mang theo bất cứ kỳ vọng nào và không có một sự nghi ngờ gì cả.
Lấy ví dụ, ta cầu nguyện với Đức Phật giúp ta vượt qua khó khăn. Dù trước mắt, khó khăn đó vẫn chưa được giải quyết nhưng ta vẫn tiếp tục tin tưởng vào Đức Phật. Ta nghĩ rằng có lý do gì đó khiến mình chưa thể vượt qua được khó khăn đó, chứ không phải là Đức Phật không giúp mình. Nếu ta vẫn tiếp tục tin tưởng như vậy, tức là ta đang có niềm tin chân thật với Đức Phật. Nếu ta có niềm tin chân thật tuyệt đối, không kỳ vọng đối với Đức Phật thì niềm tin đó còn quý giá hơn việc ta cúng dường 1 triệu USD lên Đức Phật.
Nếu ta có niềm tin chân thật, không kỳ vọng vào Đức Phật thì sau khi cầu nguyện với Phật, Đức Phật có giúp mình hay không giúp mình là chuyện của Ngài. Một khi đã tin vào Đức Phật thì phải tin tuyệt đối và không mang theo kỳ vọng gì cả.
Đối với Đức Phật hoặc những vị ở trên Ruộng Phước như Đức Quan Âm, ta không thể nhìn thấy hay tiếp xúc trực tiếp được nên không thể phân tích các vị. Vì thế, ta cần một niềm tin tuyệt đối vào Đức Phật. Còn đối với một vị thầy bằng xương bằng thịt trước mặt mình, ta hoàn toàn có thể tiếp xúc, nói chuyện trực tiếp nên cần phải tiến hành phân tích để xem vị này có phải là đạo sư chân chính hay không.
Nếu chúng ta không có gì bất tiện thì hãy bật video lên. Khi Thầy có thể quan sát biểu hiện của học trò thì mới biết học trò có hiểu những gì Thầy đang hướng dẫn hay không.
Thầy kể câu chuyện: có một vị thầy mỗi khi giảng bài lúc nào cũng nhắm mắt, nói luyên thuyên suốt 2-3 tiếng, không quan tâm liệu học trò bên dưới có hiểu hay không. Sau mỗi buổi giảng, vị thầy mở mắt ra thì thấy học trò đã đi về hết, không còn ai ở lại nghe giảng. Đến một hôm nọ, cũng giống như mọi lần, vị thầy ấy đều nhắm mắt, nói luyên thuyên từ đầu đến cuối buổi giảng, nhưng lần này mở mắt ra, Thầy vô cùng ngạc nhiên khi thấy có một người học trò vẫn còn ngồi ở giảng đường chăm chú lắng nghe. Lúc này vị thầy mới nói với người học trò: “Anh là một học trò đích thực. Sau ngần ấy năm, cuối cùng tôi đã tìm được một học trò chân chính, chịu ngồi chăm chú nghe tôi giảng bài suốt buổi”. Khi đó người học trò mới nói với vị thầy rằng: “Thưa Thầy, không phải như vậy đâu. Tại vì con đang canh cửa. Con phải chờ thầy về mới đóng cửa được”. (Rinpoche cười).
Thầy không giống như vị thầy kia. Đôi lúc Thầy phải nhìn biểu hiện trên gương mặt của học trò để xem học trò có hiểu Thầy đang hướng dẫn gì hay không.
Khi quy y Tam bảo, đầu tiên là quy y với Đức Phật. Ta phải nghĩ rằng mình muốn có năng lực tâm thức mạnh mẽ và an lạc giống như Đức Phật. Đó là điều thứ nhất. Điều thứ hai là ta phải có niềm tin hoàn toàn vào Đức Phật và không mang theo bất cứ kỳ vọng nào. Hãy thử trong một tuần chúng ta hoàn toàn tin tưởng vào Đức Phật và trong tuần tiếp theo, chúng ta không tin vào Phật để xem trải nghiệm khác nhau như thế nào. Khi đặt niềm tin hoàn toàn vào Đức Phật, ta sẽ có sự tự tin rất lớn. Để có được sự tự tin đó, ta cần một người để tin tưởng vào.
Thầy kể câu chuyện: có một cậu bé trong đội tuyển bóng đá, lúc nào đến sân tập cậu cũng đi cùng với bố. Bố cậu hay ngồi ở ngay góc khán đài âm thầm nhìn con trai tập luyện ở dưới sân. Bỗng dưng nhiều ngày liền cậu bé không đến tập luyện nữa. Nhưng đến ngày thi đấu chính thức, cậu bé đột nhiên xuất hiện và nói với huấn luyện viên: “Thưa thầy, con muốn thi đấu chính thức trong trận chung kết này, vì đây là trận đấu rất quan trọng đối với con”. Huấn luyện viên mới nói rằng: “Cậu đã bỏ tập luyện trong nhiều ngày. Bây giờ cậu xuất hiện và nói muốn đấu trận chung kết là như thế nào?”. Cậu bé nài nỉ mãi, cuối cùng huấn luyện viên đồng ý nhưng yêu cầu cậu bé phải chơi cho thật tốt trong trận hôm nay.
Khi vào sân thi đấu chính thức, cậu bé này đã chơi cực kỳ xuất sắc. Cậu đã ghi rất nhiều bàn thắng. Sau khi trận đấu kết thúc, huấn luyện viên bảo rằng: “Bình thường khi tập luyện cậu cũng không xuất sắc như vậy. Tại sao hôm nay lại chơi xuất thần như thế?”. Cậu bé trả lời: “Vì hôm nay có bố con xem con thi đấu nên con có tinh thần chơi bóng rất tốt”. Huấn luyện viên mới bảo rằng: “Bình thường khi cậu tập luyện, bố cậu cũng đến xem mà tôi có thấy cậu chơi giỏi như vậy đâu?”. Lúc này cậu bé mới trả lời: “Bình thường bố con vẫn ngồi trên khán đài xem con chơi bóng nhưng thực ra bố con bị mù, ông ấy chỉ đến để cổ vũ tinh thần cho con thôi. Những ngày qua, bố con mắc bệnh nặng phải nhập viện nhưng ông đã không qua khỏi. Bố con vừa mới mất hôm qua. Nhưng con tin hôm nay bố con đang ở trên trời theo dõi con thi đấu trận bóng đá này”.
Cũng giống như vậy, ta cần có niềm tin rằng ta có chỗ dựa tinh thần thật vững chắc. Ta hãy tin tuyệt đối rằng Đức Phật sẽ giúp mình vượt qua mọi trở ngại, còn việc Đức Phật có thực sự giúp mình vượt qua hết khó khăn hay không là chuyện của Đức Phật. Hãy thử đặt niềm tin tuyệt đối vào Đức Phật trong một tuần để xem trải nghiệm như thế nào. Khi càng có tự tin, chúng ta sẽ càng sáng suốt trong suy nghĩ, từ đó càng có quyết định đúng đắn trong cuộc sống.
Thầy đặt câu hỏi cho chúng ta: lúc chúng ta đang học, nếu ở nhà có trẻ nhỏ đang xem buổi giảng thì nhớ nhắc Thầy để Thầy không uống Coca-Cola. Bởi vì Thầy đã có lời hứa là không uống Coca-Cola trước mặt trẻ nhỏ. Còn không, Thầy sẽ tắt video, sau khi uống xong thì mới bật video lại.
Bản thân Thầy cũng có nhiều công việc và kế hoạch cần thực hiện. Thầy luôn cầu nguyện với Đức Phật và tin rằng Đức Phật luôn ủng hộ và gia trì để thầy vượt qua khó khăn trong công việc. Chính niềm tin đó đã giúp Thầy vượt qua những trở ngại thường xảy ra trong cuộc sống.
Lần trước, khi Thầy ở Nepal, một người em họ đã hỏi Thầy rằng: “Thầy có tin trong cuộc sống có phép màu xảy ra hay không?”. Thầy trả lời: “Đây là một câu hỏi rất sâu sắc. Theo quan điểm khoa học, rất khó chứng minh. Nhưng theo quan điểm cá nhân, Thầy tin là có phép màu xảy ra”. Chúng ta hãy tự trải nghiệm bằng cách đặt hết niềm tin vào Đức Phật trong một tuần và cầu nguyện với Ngài trong những lúc khó khăn để xem ta có cảm nhận được điều đó hay không.
Thầy nói rằng có một viện bảo tàng rất nổi tiếng ở New York. Có một bức tranh Thangka rất lâu đời của tu viện của Thầy mà không biết vì lý do gì từ 70-80 năm trước đã được mang sang Mỹ và được trưng bày ở viện bảo tàng này. Đây là một bức Thangka đã có từ 300-400 năm trước, là một pháp bảo ở tu viện của Thầy. Thầy muốn mang bức Thangka về lại tu viện nhưng viện bảo tàng không đồng ý. Luật sư nói rằng Thầy có thể kiện viện bảo tàng đó vì đang giữ một vật thuộc sở hữu của tu viện. Ban đầu nói chuyện với viện bảo tàng, họ lại không chịu trả bức Thangka về. Một thời gian sau, viện bảo tàng chịu ngồi lại đối thoại với nhau.
Trong một buổi gặp mặt trên Zoom, bên phía viện bảo tàng có hơn 15 người, trong đó có cả luật sư, giám đốc viện bảo tàng… Thầy nói với học trò của Thầy rằng phía bên viện bảo tàng có rất nhiều người giỏi làm hậu thuẫn, có những luật sư giỏi nhất, còn phía bên Thầy chỉ có mỗi Đức Phật làm hậu thuẫn mà thôi (Rinpoche cười).
Cuộc đối thoại diễn ra suốt cả năm trời, cuối cùng viện bảo tàng ở New York chấp nhận trả bức Thangka về cho tu viện của Thầy. Tháng 4 vừa qua, họ đã chuyển bức tranh về lại tu viện. Mọi người nói với Thầy rằng trong một số trường hợp, vật thuộc sở hữu của nước khác như chính phủ Pháp có đối thoại với viện bảo tàng nhưng bảo tàng cũng không trả. Bản thân Thầy nghĩ rằng chính nhờ sự gia trì của Đức Phật, Thầy mới mang được bảo vật về tu viện. Đức Phật có thực sự gia trì cho chúng ta hay không thì trên đời này chỉ có một người biết được, đó là chính Đức Phật.
Lý do thứ ba vì sao ta phải quy y nương tựa Đức Phật? Thầy bảo chúng ta hãy thử làm phép nhân 60 x 24. Kết quả sẽ là 1.440. Thầy lấy ví dụ, giả sử ta có 1.440 đồng, có người lấy mất của mình 10 USD thì ta vẫn còn 1.430 đồng. Ta có giận quá vứt luôn 1.430 đồng còn lại vào thùng rác không? Chắc chắn sẽ không có ai làm vậy. Chỉ có người ngu mới quăng tiền vào thùng rác. Cũng giống như vậy, một ngày ta có 1.440 phút, có ai đó tự nhiên chọc giận khiến mình mất vui trong 10 phút. Người ta chỉ làm mình giận 10 phút thôi trong khi ta đã lãng phí thời gian tự làm cho mình không vui suốt 1.430 phút còn lại. Đó là điều chúng ta vẫn thường hay làm.
Nếu có ai đó chọc giận mình 10 phút, ta hãy giận trong 10 phút đó thôi. Sau đó, hãy cầu nguyện với Đức Phật và nói với Ngài rằng: “Người đó đã làm con giận 10 phút, Phật hãy xử lý người đó đi”. Chúng ta cứ hãy quăng hết mọi khó khăn của mình cho Đức Phật xử lý.
Một học trò của Thầy hôm trước có kể cho Thầy nghe câu chuyện rằng cô ấy đã dẫn bố mẹ đến một khu nghỉ dưỡng. Nhưng bố mẹ cô lại quay ra gây gổ với nhau. Lúc đó cô ấy đã thực hành theo như lời Thầy dạy là cúng dường bố mẹ lên Đức Phật và cầu nguyện với Đức Phật hãy gia trì cho bố mẹ hòa hảo lại với nhau.
Người ta chỉ làm mình giận mấy phút thôi, phần thời gian còn lại là do bản thân ta tự kéo mình vào cơn giận đó, khiến ta không thể tập trung vào bất kỳ công việc tốt đẹp nào cả.
Trong cuộc sống thường ngày, có những vấn đề khó khăn mà ta không có xử lý được, đôi khi ta cứ mãi nghĩ về nó. Lúc đó hãy nghĩ đến Đức Phật và cầu nguyện với Đức Phật hãy xử lý giúp mình. Nếu không có giải pháp thì khoan nghĩ đến nó. Cứ mãi nghĩ đến những suy nghĩ không cần thiết sẽ không khiến ta vui lên được, cũng không giúp mình giải quyết được vấn đề. Nếu có ai chọc giận mình, khiến chúng ta không vui trong 10 phút thì hãy quên nó đi, cứ cúng dường người đó lên Đức Phật và cầu nguyện với Đức Phật gia trì cho người đó.
Lúc nào ta cũng phải nhớ đến công thức 1.440 này để tự nhắc nhở bản thân. Hãy nhớ cách thực hành cầu nguyện với Đức Phật như Thầy vừa hướng dẫn. Đây cũng là cách Thầy hay cầu nguyện bất cứ khi nào gặp khó khăn hay trở ngại.
Thứ hai là quy y Pháp. Nghĩa là ta nghe và hiểu lời dạy của Đức Phật và cố gắng áp dụng vào trong cuộc sống, để xem những điều đó có thực sự chuyển hóa tâm thức của mình, khiến cuộc sống của mình tốt đẹp hơn không. Đức Phật luôn nói rằng những lời dạy của Ngài là phương pháp. Đã là phương pháp thì chúng ta phải cố gắng đưa vào áp dụng.
Thầy thường hay nói rằng trong lúc đang tụng kinh, nếu ta mệt hay buồn ngủ thì cứ xếp kinh lại và đi ngủ. Tụng một câu chú một lần hay 1.000 lần cũng không có gì khác biệt. Tuy nhiên, khi ta thực sự biết thực hành pháp là như thế nào, hiểu được những lời dạy của Đức Phật và áp dụng lời dạy để chuyển hóa tâm thức của mình. Một khi tâm thức được chuyển hóa thì mọi thứ trong cuộc đời của mình cũng sẽ thay đổi.
Chúng ta biết rằng những cặp mới cưới hay đi tuần trăng mật đến chỗ này chỗ kia. Ví dụ, khi đi vào nhà hàng, dù thức ăn không ngon lắm, nhưng họ sẽ không phàn nàn. Vì họ đang trong tuần trăng mật nên tâm trạng rất vui, đi chỗ nào cũng thấy thích thú.
Hoàn cảnh bên ngoài vui hay buồn thực ra đều từ tâm của mình mà thôi. Tâm vui thì nhìn cảnh bên ngoài cũng thấy vui, tâm buồn thì nhìn cảnh bên ngoài cũng thấy buồn. Đức Phật dạy rằng tất cả từ tâm mà ra. Ta thay đổi được tâm thì mọi thứ bên ngoài cũng thay đổi theo. Khi tâm thức có thể nhìn thấy tất cả mọi thứ xung quanh đều hoàn hảo, trọn vẹn thì lúc đó ta thực sự giác ngộ. Nếu chúng ta đạt giác ngộ thì điều đầu tiên là đừng có quên Thầy (Rinpoche cười).
Đức Phật dạy rằng tất cả mọi chúng sinh đều có khả năng thành Phật. Cho nên, Thầy thường nói rằng nếu trong số chúng ta có ai giác ngộ trước Thầy thì đừng có quên thầy. Có một câu nói rất hay: vào mùa hè, thời tiết nóng; vào mùa đông, thời tiết lại lạnh. Khi tâm đang trong trạng thái vui vẻ thì đi chỗ nào, thời tiết cũng đẹp đối với mình.
Thầy kể câu chuyện: một người phụ nữ sau một thời gian dài mới gọi điện thoại cho Thầy. Lúc này Thầy mới nói với cô ấy rằng: “Tôi biết cô trong suốt thời gian qua rất vui vẻ và hạnh phúc”. Cô ấy hỏi lại: “Rinopche, làm sao Thầy biết?”. Thầy nói rằng: “Tại vì cô không gọi cho tôi nên tôi biết là cô đang vui”. Thầy có một trải nghiệm là những ai đang vui thì không nhớ đến Thầy; chỉ khi nào có khó khăn, đau khổ không xử lý được thì mới tìm đến Thầy nhờ Thầy cầu nguyện. Cho nên, trong số chúng ta nếu có ai thành Phật trước Thầy thì nhớ đừng quên Thầy (Rinpoche cười).
Quy y Pháp là ta thực sự áp dụng một phương pháp nào đó để làm thay đổi tâm thức của mình. Chúng ta thường không nghĩ đến chuyện thay đổi bản thân mà cứ tìm cách thay đổi bên ngoài, đổi người này đổi người kia để làm mình thoải mái hơn. Nương tựa vào pháp là áp dụng những lời dạy của Phật để thay đổi tâm thức của mình. Khi tâm thức thay đổi thì mọi thứ sẽ thay đổi theo. Đây là điều vô cùng quan trọng.
Thầy rất mong muốn trong cuộc đời của Thầy sẽ nhìn thấy một học trò Dipkar đạt được chứng ngộ. Đức Phật luôn dạy rằng những lời Phật dạy là phương pháp mà ta cần phải học, hiểu và áp dụng nhằm làm thay đổi tâm thức của mình. Nương tựa pháp là áp dụng phương pháp để thay đổi tâm thức của mình.
Quy y nương tựa Tăng có nghĩa là nương tựa vào những người đang thực hành đúng đắn lời dạy của Đức Phật. Tăng Bảo không có nghĩa là những vị thầy hay sư cô xuất gia. Một người đã xuất gia mà không thực hành đúng theo lời Phật dạy thì cũng không xem là Tăng Bảo. Nếu là cư sĩ nhưng có thực hành đúng theo lời Phật dạy thì cũng được xem là một phần của Tăng Bảo. Đây là những điều quan trọng nhất về quy y Tam Bảo mà ta cần phải nhớ.
Ở đây có một câu hỏi quan trọng: Ta phải thực hành quy y Tam Bảo như thế nào? Bước đầu tiên, khi đọc bài kệ quy y “con xin quy Phật”, hãy nghĩ rằng mình muốn thành Phật để có khả năng làm lợi lạc cho tất cả mọi người. Điều thứ hai là khi gặp khó khăn hay trở ngại trong cuộc sống, ngay lập tức hãy nhớ đến Đức Phật và cầu nguyện với Đức Phật giúp mình vượt qua khó khăn. Ta chỉ cầu nguyện thôi, chứ không đặt kỳ vọng vào kết quả, không kỳ vọng Phật sẽ giúp mình.
Khi nghĩ có Đức Phật ở phía trước mặt và cầu nguyện với Đức Phật, ta hãy xem Đức Phật giống như một con người thật, rồi giải bày tâm sự với Đức Phật để kết nối giữa mình với Phật được gần gũi hơn. Đó là phần thực hành trong tuần này.
