Lamrim 2024
TUẦN 64 – NGÀY 23/11/2025
CHỦ ĐỀ: PHÁT TÂM BỒ ĐỀ THEO 7 LỚP NHÂN QUẢ (tiếp theo)
(Geshe Lharampa Gedun Zopa hướng dẫn)
Người thực hành phạm vi nhỏ mong muốn có được hạnh phúc đời này và đời sau, nên nỗ lực làm thiện, bỏ ác để có thể tái sinh ở cõi lành.
Người thực hành phạm vi trung bình thì nghĩ rằng đời sống cõi lành vẫn có mầm mống đau khổ trong luân hồi nên mong muốn thoát khổ và giải thoát cho bản thân mình.
Người thực hành phạm vi lớn mong muốn đạt Phật quả để giúp tất cả mọi chúng sinh thoát khổ và đạt giải thoát.
Làm cách nào thực hành pháp để đạt được Phật quả? Hiện tại, chúng ta là người phàm phu vẫn còn vướng bận chuyện thế gian, trôi lăn trong vòng xoáy sinh tử luân hồi. Chúng ta có thói quen tụng kệ quy y, tích lũy nhiều phước thiện, lễ lạy, cúng dường, xây dựng tín tâm vững chắc với Tam Bảo, cầu nguyện với Đức Phật, dành nhiều thời gian thực hành thiền… Việc thực hành như thế sẽ giúp chúng ta trong tương lai có khả năng đạt được Phật quả. Còn nếu chỉ nói suông, không thực hành pháp mà muốn đạt được quả vị Phật thì đó là chuyện không thể.
Thực hành phát khởi tâm bồ đề sẽ nhanh chóng đạt Phật quả. Vậy làm cách nào thực hành thiền phát khởi tâm bồ đề? Trước tiên, cần hiểu định nghĩa tâm bồ đề là tâm mong muốn thành Phật để làm lợi lạc cho tất cả mọi chúng sinh, giúp họ thoát khỏi mọi khổ đau.
Nếu có người khác hỏi “Tâm bồ đề là gì?” thì ta có thể trả lời câu hỏi của họ. Sẽ rất ngại ngùng nếu chúng ta đã học Lamrim hơn một năm mà không trả lời được câu hỏi này, không giải thích được cho người khác hiểu tâm bồ đề là gì. Chúng ta phải luôn phát tâm bồ đề một cách mãnh liệt. Bất cứ thời gian nào chúng ta cũng mong muốn thành Phật để đưa tất cả mọi chúng sinh thoát khổ thì đó đã là phát tâm bồ đề rồi. Nhưng thực tế, chúng ta chỉ mới phát tâm bồ đề hời hợt, chứ chưa phát tâm bồ đề một cách sâu sắc, rộng lớn. Để phát khởi tâm bồ đề chân thật, ta cần phải thực hành thiền trong một thời gian dài.
Trước khi phát khởi tâm bồ đề, ta cần thiền quán rằng tất cả mọi chúng sinh hữu tình từng là cha, là mẹ của mình trong những đời quá khứ, nhớ lại sự tử tế của các chúng sinh khi họ là cha, là mẹ của mình và phát tâm mong muốn đền đáp lại sự tử tế của chúng sinh, phát tâm từ, phát tâm đại bi, tâm vị tha đối với tất cả mọi chúng sinh.
BƯỚC 1: Thiền quán rằng tất cả mọi chúng sinh hữu tình từng là cha, là mẹ của mình trong những đời quá khứ
Thực tế, thân thể chúng ta được một người mẹ sinh ra từ bào thai, không thể được sinh ra từ nhiều người mẹ. Ta công nhận kiếp này được sinh ra từ người mẹ kiếp này và ta cũng đã từng được sinh từ những người mẹ khác ở vô số kiếp trước. Chúng ta có vô số lần sinh ra trong cõi luân hồi thì cũng từng có vô số người mẹ khác nhau sinh ra ta, nuôi nấng, chăm sóc ta. Khi đi ra đường, ta thấy rất nhiều người và không thể nào nhận biết rằng họ từng là mẹ của mình ở vô số kiếp trước. Đức Phật nói rằng: “Tất cả chúng sinh đều từng là mẹ từ vô lượng đời quá khứ. Con xin đảnh lễ họ”.
Đối với bước này, ta phải công nhận có kiếp trước, kiếp sau, xem tất cả chúng sinh đều từng là cha, là mẹ của mình ở một đời nào đó trong quá khứ.
Ở kiếp hiện tại, ta có nhiều họ hàng, bạn bè tốt nhưng quan trọng là cần phải ưu tiên nhớ ơn cha mẹ vì những người khác dù tốt đến đâu cũng không tốt như cha mẹ của mình. Mặc dù cha mẹ gặp bao nhiêu khó khăn mưu sinh trong cuộc sống, công việc nhưng vẫn cố gắng kiếm tiền, chăm sóc, nuôi dưỡng ta từ nhỏ. Cha mẹ cho ta ăn ngon, mặc quần áo đẹp, cho ta đến trường, chăm ta lúc bệnh, lo lắng ngược xuôi đưa ta đến bệnh viện… Vì vậy, ta cần phải nhớ công ơn nuôi dưỡng vĩ đại của cha mẹ.
BƯỚC 2: Nhớ lại sự tử tế của các chúng sinh khi họ là cha, là mẹ của mình
Nghĩa là nhớ lại sự tử tế của bậc cha mẹ khi đã nuôi nấng, chăm lo cho mình. Chúng ta có được thân thể khoẻ mạnh, kiến thức, công việc tốt là nhờ sự giúp đỡ của cha mẹ.
BƯỚC 3: Phát tâm mong muốn đền đáp lại sự tử tế của chúng sinh
Hãy nhớ rằng ở những đời quá khứ các chúng sinh từng là cha, là mẹ của mình, đã từng giúp đỡ, nuôi nấng mình như thế nào. Những công ơn đó rất lớn nên bây giờ chúng ta muốn báo đáp công ơn đó. Khi cha mẹ về già, ta cần phải nhớ ơn, báo hiếu, kính trọng ân dưỡng dục bằng cách lo cho cha mẹ có được thức ăn ngon, quần áo đẹp, thuốc tốt hay thỏa mãn những điều họ mong muốn và luôn sẵn sàng tận tụy phụng dưỡng cha mẹ.
Có những người con đã trưởng thành quên công ơn cha mẹ nuôi nấng lúc nhỏ. Điều này không tốt. Nếu người ngoài thấy mình tận tâm phụng dưỡng cha mẹ thì họ tán thán người con này có hiếu với cha mẹ. Nếu họ thấy người con không biết giúp đỡ, không nhớ ơn cha mẹ thì họ sẽ đánh giá là đứa con bất hiếu. Trong kiếp này, chúng ta có thể giúp đỡ nhiều người nhưng hãy luôn ưu tiên giúp đỡ cha mẹ rồi mới giúp đỡ người khác.
Khi ta nghĩ rằng tất cả mọi chúng sinh hữu tình từng là cha, là mẹ của mình trong những đời quá khứ thì sẽ dễ dàng nhớ đến sự tử tế và mong muốn đền đáp lại sự tử tế của chúng sinh. Chúng ta sẽ dễ dàng bố thí bữa ăn cho người ăn xin hay giúp đỡ những chúng sinh khác trong khả năng và luôn nhắc nhở bản thân tránh gây hại đến chúng sinh.
Ta thường giao tiếp, làm việc chung với nhiều đối tác, đồng nghiệp, tâm sự với những người bạn thân trong cuộc sống. Ta hãy luôn nhắc nhở bản thân rằng họ đã từng là cha, là mẹ của mình, không nên lừa gạt, hãm hại, nói lời tổn thương, la mắng, nói xấu họ mà phải luôn giúp đỡ họ. Đó là thực hành pháp. Khi ta thân thiện giúp đỡ người khác thì sẽ được mọi người yêu mến.
Nếu tất cả mọi chúng sinh có tâm yêu thương nhau dù chỉ một ngày, một tháng, một năm thì cuộc sống sẽ trở nên hạnh phúc. Khi thấy một người có tâm thiện lành, ta sẽ cảm nhận được năng lượng thiện lành từ họ, mặc dù họ không cho ta tiền, không tặng quà nhưng ta vẫn quý mến họ. Mỗi chúng ta thực hành tâm thiện lành, không nói lời tổn thương, không lừa gạt… thì họ sẽ cảm nhận được tâm tốt từ chúng ta và sẽ quý mến mình. Nếu hôm nay, mỗi người bắt đầu thực hành tâm thiện lành đối với tất cả chúng sinh thì ngày mai ta sẽ nhận thấy cuộc sống bình an, hạnh phúc.
Nếu chúng ta có suy nghĩ xấu hãm hại, lừa gạt, nói nặng lời, gây tổn thương người khác thì họ sẽ nhận biết điều đó và tránh tiếp xúc với mình. Nếu ai cũng tránh né mình hết thì chỉ còn mỗi mình thôi. Nếu chỉ có sống cho riêng mình thì làm sao cảm nhận được hạnh phúc của mình và người khác. Cho nên, thực hành tâm thiện lành mỗi ngày vừa đem lại lợi ích cho người khác vừa đem lại lợi ích cho bản thân mình và cuộc sống này sẽ tràn đầy niềm vui, tình yêu thương. Khi được mọi người quý mến, tâm ta sẽ cảm nhận hạnh phúc hơn cả việc được thưởng thức món ăn ngon hay mặc quần áo đẹp. Ta thực hành tâm thiện lành chân thật, dù không tặng quà cho người khác thì họ vẫn quý mến và cảm nhận được năng lượng tốt lành từ mình.
BƯỚC 4: Phát tâm từ đối với tất cả mọi chúng sinh
Khi thiền đi thiền lại liên tục về việc nhớ công ơn của chúng sinh thì dần dần ta sẽ phát triển được tâm từ, tức tâm yêu thương chúng sinh. Vì chúng sinh từng có công ơn rất lớn với mình nên chúng ta phát tâm yêu thương tất cả mọi chúng sinh. Khi ta nhắc nhở bản thân huân tập thói quen thực hành thiền quán tâm yêu thương, xem tất cả chúng sinh như là cha, là mẹ, là người thân của mình thì ta sẽ dễ dàng giúp đỡ họ, làm cho họ an vui và không khởi ác niệm hãm hại họ. Việc thực hành như thế sẽ mang lại cuộc sống bình yên, hạnh phúc.
