Lamrim 2024
TUẦN 62 – NGÀY 09/11/2025
CHỦ ĐỀ: LUYỆN TÂM BỒ ĐỀ THEO 7 LỚP NHÂN QUẢ (tiếp theo)
(Tôn sư Khangser Rinpoche hướng dẫn)
Chúng ta đang học phần luyện tâm bồ đề theo 7 lớp nhân quả. Trong 7 lớp nhân quả, 6 bước đầu là nhân để phát sinh ra kết quả chính là tâm bồ đề, tức bước thứ 7.
Luyện tâm bồ đề theo 7 lớp nhân quả (xem trang 153, quyển 2, Giải Thoát Trong Lòng Tay):
1/ Tất cả hữu tình đều đã từng là mẹ ta
2/ Nhớ lại sự tử tế của họ
3/ Đền đáp sự tử tế của họ
4/ Thiền định về tâm từ, năng lực lôi cuốn ta đến với họ
5/ Tâm đại bi
6/ Tâm vị tha
7/ Phát tâm bồ đề
Hôm nay thầy hướng dẫn chúng ta thiền về tâm từ và tâm bi như thế nào. Tâm từ là tâm mong muốn tất cả mọi chúng sinh được an vui và hạnh phúc. Tâm bi là tâm mong muốn tất cả mọi chúng sinh thoát khỏi mọi đau khổ.
Chúng ta thực hành thiền trên hơi thở. Ví dụ, ta quán tưởng người thân của mình đang ở phía trước mặt. Khi hít vào, hãy nghĩ rằng ta đang hít vào tất cả mọi đau khổ của người thân và khi thở ra, nghĩ rằng ta đang mang tất cả mọi an vui, hạnh phúc của mình cho người thân. Đây là phần chúng ta cần phải thực hành.
Ta có thể áp dụng phần thiền này đối với những người mà ta không thích. Thông thường khi nghĩ đến những người mình không thích, ta hay sinh ra cảm giác bất an, không vui. Để điều phục cảm giác tiêu cực đó, ta cũng nghĩ đến họ và thiền tương tự như vậy. Khi hít vào, hãy nghĩ rằng ta đang lấy đi tất cả mọi tính xấu của những người mà ta ghét và khi thở ra, ta nghĩ rằng mình đang trao tặng tất cả mọi phẩm tính tốt đẹp của mình cho họ. Chúng ta hãy thực hành như thế.
Càng nghĩ về những người mà mình không thích, ta càng cảm thấy khó chịu, bất an, không vui. Chính điều đó khiến ta có nhiều cảm xúc tiêu cực. Vì thế, Thầy thường hay nói rằng Thầy không có thời gian để nghĩ về những người không thích Thầy, bởi vì tất cả thời gian của Thầy chỉ dành để nghĩ đến những người yêu thương, quan tâm Thầy.
Đối với những người mình không thích, ta vẫn có thể thực hành phát tâm từ bi đối với họ. Ta thực hành bằng cách nghĩ đến họ và khi hít vào, nghĩ rằng ta sẽ lấy đi mọi tính xấu của họ và khi thở ra, nghĩ rằng ta trao tặng cho họ những ưu điểm, tính tốt mà mình có được. Bằng cách này, ta có thể phát triển được tâm từ bi đối với những người mình không thích.
Một thực tế là những người mà ta không thích nhiều khi cũng không biết mình là ai. Và cảm giác yêu thích một người không hẳn là một tình cảm yêu thích chân thật. Ta nghĩ mình thích người này, người kia nhưng thực ra, ta chỉ thích cảm giác nhẹ nhàng, thoải mái của bản thân khi ở bên cạnh họ mà thôi.
Để xây dựng tình yêu thương chân thật, ta hãy thiền nghĩ đến người thân trong gia đình, cha mẹ, con cái…. Khi hít vào, nghĩ rằng ta lấy đi mọi đau khổ của họ và khi thở ra, nghĩ rằng ta trao hết mọi hạnh phúc, an vui của mình cho họ. Chúng ta cần phải thực hành phát triển tâm từ và tâm bi thông qua cách thực hành này. Đây là cách giúp chúng ta phát triển tâm từ bi thực sự.
Khi nghĩ rằng ta sẽ lấy đi đau khổ của người khác, có những lúc ta cảm thấy sợ lỡ đau khổ đó thực sự sẽ xảy ra cho mình thì sao. Ở đây, một câu hỏi lớn đặt ra: chúng ta có thực sự yêu thương họ đến mức sẵn sàng vì họ gánh lấy đau khổ để cho họ hết khổ? Nếu ta thực sự cảm thấy sẵn sàng chịu khổ để người thân của mình hết khổ thì hãy thực hành phương pháp này. Còn nếu ta sợ thực hành phương pháp như vậy sẽ khiến những đau khổ đó thực sự rơi xuống bản thân mình, khi còn e dè như vậy, nghĩa là ta vẫn rất ích kỷ, chỉ quan tâm đến bản thân mình thôi, ta vẫn chưa thực sự sẵn sàng vì họ để chịu những khó khăn như vậy.
Hôm nay Thầy đang ở trên tàu lửa, khiến Thầy nhớ đến một chuyến đi khoảng 20-25 năm về trước. Lúc đó, Thầy cũng ở trên tàu, đứng suốt nhưng vẫn không cảm thấy mệt mỏi. Bây giờ Thầy cũng đang đứng mãi mà vẫn chưa thấy mệt, chứng tỏ Thầy vẫn còn khỏe, còn trẻ lắm (Rinpoche cười). Thầy còn khỏe, còn nhiều năng lượng vì đa số thời gian Thầy chỉ nghĩ đến những người yêu thương, quan tâm Thầy, chứ không dành thời gian nghĩ đến những người ghét mình để rồi cảm thấy buồn bực.
Cũng giống như vậy, khi nghĩ đến những người mà mình không thích, ngay lập tức ta hãy thực hành thiền. Khi hít vào, ta nghĩ rằng mình lấy đi tất cả mọi tính xấu của họ và khi thở ra thì nghĩ rằng ta có những ưu điểm, tính tốt nào sẽ đều trao tặng cho họ.
Thầy đang đứng gần cửa tàu, nếu ngồi ghế ở phía bên trong thì lại không có sóng mạnh để giảng bài. Nãy giờ Thầy đứng mà vẫn không thấy mệt, vẫn tràn đầy năng lượng, giống y hệt cảm giác của 20-25 năm về trước. Thầy chỉ muốn chia sẻ với chúng ta như vậy.
Cách thực hành như Thầy vừa hướng dẫn chủ yếu chỉ để làm tăng trưởng tâm từ bi của mình. Khi nghĩ đến việc lấy đi đau khổ của người khác, ta không cần phải lo lắng rằng việc suy nghĩ như vậy sẽ khiến cho mình thực sự gánh lấy đau khổ, bệnh tật của người khác. Cách thực hành này chỉ giúp ta tăng trưởng tâm từ bi.
Thầy hỏi ở Việt Nam, con số nào là con số may mắn? Có phải số 8 không? Nếu số 8 hay bất cứ con số nào là số may mắn, thực ra là do ta nghĩ nó may mắn thôi. Ta nghĩ một con số nào là con số may mắn của mình là bởi vì trong một số trường hợp, ta cảm nhận với con số này, ta có được sự may mắn, rồi ta đặt nó là con số may mắn của mình.
Sau khi thực hành phương pháp thiền như Thầy hướng dẫn, hãy nghĩ rằng những người thân trong gia đình đã nhận được hết tất cả hạnh phúc từ mình, quán tưởng họ đang mỉm cười, không còn lo âu, buồn phiền. Lúc đó, bản thân ta cũng cảm thấy vui vẻ, an lạc. Ta hãy thực hành như vậy.
Bây giờ Thầy sẽ dành ra 5 phút để chúng ta thực hành thiền phần này. Ban tổ chức sẽ trình chiếu hình Đức Phật lên màn hình, sau đó chúng ta có 5 phút nghĩ đến người thân của mình và thực hành thiền hơi thở như Thầy vừa hướng dẫn. Trong lúc đạo tràng thực hành thiền, bé Helen sẽ tụng Bát Nhã Tâm Kinh 3 lần. Những bé khác dưới 15 tuổi trong lớp chúng ta có thể cùng đọc kinh, còn những ai trên 15 tuổi thì thực hành thiền. Trong lúc bé Helen đọc kinh, chúng ta hãy thiền hơi thở, nghĩ rằng khi hít vào, ta lấy đi đau khổ của người thân trong gia đình và khi thở ra thì nghĩ rằng ta mang hạnh phúc của mình cho họ.
Thầy nói rằng bé Helen đọc Bát Nhã Tâm Kinh 3 lần thực ra là đang giúp Thầy được một khoảng thời gian trong buổi học hôm nay vì tàu của Thầy sắp đi vào vùng sóng yếu.
(Đạo tràng thực hành thiền trong lúc bé Helen đọc Bát Nhã Tâm Kinh)
Thầy hỏi khi nãy chúng ta thiền có tốt không. Chúng ta phải nhớ rằng đối với mỗi phần thực hành thiền như vậy, ít nhất phải áp dụng liên tục trong một tuần để xem có tác dụng đối với trạng thái tinh thần của mình hay không. Điều này rất quan trọng.
Đầu tiên ta phải học để hiểu về phương pháp thiền, làm sao để thiền đúng trước. Sau khi học hiểu rồi, ta mới áp dụng và phải thực hành ít nhất một tuần để xem phương pháp này có thực sự hiệu quả đối với mình hay không. Khi nào cảm thấy tinh thần có tiến triển tốt, nghĩa là phương pháp thiền này phù hợp với mình và chúng ta đang đi đúng hướng.
Bây giờ chúng ta sang bước thứ 6 trong 7 lớp nhân quả là tâm vị tha (xem trang 171, quyển 2, Giải Thoát Trong Lòng Tay).
Làm sao để chúng ta thực hành tâm vị tha? Tâm vị tha là tâm nhận lấy trách nhiệm giúp người khác. Ta nghĩ rằng trách nhiệm làm người khác hết khổ là trách nhiệm của bản thân mình, là chuyện mà ta cần phải làm. Tâm vị tha được hiểu như một động cơ đặc biệt, tức là động cơ mình phải làm gì đó để giúp người khác hết khổ.
Để có thể phát triển động cơ đặc biệt này, ta phải nghĩ đi nghĩ lại chuyện làm cho chúng sinh hết khổ. Khi đi ra ngoài đường, gặp bất cứ người nào, ta cũng nghĩ “tôi sẽ giúp người đó hết khổ”. Thậm chí gặp một con vật, ta cũng nghĩ ta sẽ làm cho con vật này hết khổ. Cứ suy nghĩ lặp đi lặp lại như vậy, điều đó sẽ cho ta sự can đảm rất lớn.
Khi về nhà, gặp người thân, điều đầu tiên ta suy nghĩ là sẽ làm cho người thân của mình hết khổ. Ta phải lặp đi lặp lại suy nghĩ như vậy. Ta không cần nói với người khác rằng mình có mong muốn làm như thế, mà chỉ suy nghĩ trong tâm thôi, mục đích là để xây dựng tâm vị tha.
Khi ta phát triển được tâm vị tha, tức phát triển được một động cơ mãnh liệt muốn làm người khác hết khổ thì ta đã đến gần hơn với Phật quả, đã đi được 20% trên con đường thành Phật. Chúng ta chắc còn nhớ Thầy hay hỏi “khi thành Phật, điều đầu tiên chúng ta cần làm là gì?”. Thầy thường hay nói rằng lỡ chúng ta có ai thành Phật trước Thầy, điều đầu tiên là đừng quên Thầy.
Dù đi đâu, đi ra ngoài đường hay gặp bất cứ ai, ta hãy nghĩ rằng “tôi sẽ giúp họ hết khổ”. Nghĩ như thế để xây dựng động cơ đặc biệt là làm cho chúng sinh khác hết khổ.
Thầy nói rằng sắp hết giờ học, tín hiệu mạng bên chỗ Thầy đã bắt đầu tốt hơn. Trước giờ học, Thầy có một lớp học với học trò Hàn Quốc. Thầy có hỏi học trò Hàn Quốc rằng “tàu ở hàn Quốc và tàu ở Ấn Độ có gì khác nhau không?”. Thầy từng đi tàu ở Hàn Quốc, nhưng chưa từng đi tàu ở Việt Nam nên không biết tàu ở Việt Nam và tàu ở Ấn Độ có gì khác biệt. Chúng ta có thấy tàu đang di chuyển không? Trên lớp học, lúc nào chúng ta cũng nhìn thấy mặt của Thầy. Thầy nghĩ chúng ta sẽ chán nên Thầy thỉnh thoảng cho chúng ta xem cảnh xung quanh cho đỡ chán. Đây là tàu Ấn Độ, ta nhìn thấy tàu di chuyển khá nhanh, nhưng thực ra tốc độ không có quá nhanh như vậy. Hôm nay Thầy ở trên tàu nhưng điều may mắn là vẫn còn có ít sóng điện thoại để lên lớp.
Tuần này, chúng ta hãy thực hành bài tập thiền như Thầy vừa hướng dẫn. Bài tập thiền phát triển tâm từ bi không chỉ tốt cho tinh thần mà còn tốt cho cơ thể của mình. Tâm và thân lúc nào cũng có liên hệ khắng khít nhau, vì thế việc giữ tâm an lạc, vui vẻ là rất quan trọng. Khi tâm an lạc thì thân cũng sẽ khỏe mạnh. Khi ta nghĩ làm lợi lạc cho người khác, đó chỉ là từ một phía. Bây giờ không chỉ nghĩ đến việc làm lợi lạc cho người khác mà còn nghĩ ta sẽ giải thoát họ khỏi mọi đau khổ. Khi gặp bất cứ ai, hãy nghĩ rằng ta sẽ giúp người đó hết khổ. Khi gặp người thân trong gia đình, nghĩ rằng ta sẽ giúp người thân hết khổ. Khi gặp con vật nào, cũng nghĩ rằng ta sẽ giúp con vật đó hết khổ. Chúng ta chỉ cần nghĩ như vậy trong 10 giây thôi. Liên tục thực hành như vậy, ta sẽ thấy sự khác biệt rất lớn.
Chúng ta chắc còn nhớ Thầy hay nói trên lớp rằng Thầy có cầu nguyện với Đức Phật gia trì để tất cả mọi học trò Dipkar sẽ thành Phật trước Thầy, Thầy sẽ là người thành Phật sau cùng. Nếu thành Phật rồi chắc sẽ không còn di chuyển trên tàu giống vậy nữa, vì trên cõi tịnh độ, chắc không có tàu để mà đi (Rinpoche cười). Thầy sẽ hướng dẫn chúng ta con đường thực hành để thành Phật và Thầy thực sự mong muốn sẽ có học trò ở Dipkar đạt đến quả giác ngộ.
